Tác giả / tác phẩm : 52. NGUYỄN MINH NỮU

Tùy theo quan điểm và cảm nhận của mỗi người, câu trả lời có thể không giống nhau. Riêng tôi, một bài thơ hay là bài thơ mà khi đọc mình có thể hiểu, có thể chia sẻ một khía cạnh nào đó trong đời sống và đọc xong rồi vẫn muốn đọc lại. Nguyễn Minh Nữu là một tác giả có nhiều bài thơ như vậy.

Trước 1975, tôi có đọc một số truyện ngắn của Nguyễn Minh Nữu đăng trên tạp chí Văn ở Sài Gòn. Sau này, khi đã có internet, tôi mới có dịp đọc thơ Nguyễn Minh Nữu. Bài thơ đầu tiên của Nguyễn Minh Nữu tôi đọc được là bài MÊNH MÔNG TRỜI BẤT BẠT. Bài thơ gây ấn tương rất mạnh nơi tôi và tôi đã đọc đi đọc lại rất nhiều lần. Bài thơ ghi lại sự xúc động và nỗi ngậm ngùi của tác giả khi về Sơn Tây để thăm mộ ông cụ thân sinh trước khi lên đường sang Mỹ định cư. Bài thơ giống như một bức tranh trong đó ghi lại hình ảnh người con biệt xứ 40 năm trở về thắp nén nhang tưởng nhớ và nói lời giã biệt cha mình trước khi ra đi thêm một lần nữa.

MÊNH MÔNG TRỜI BẤT BẠT

Bất Bạt ngừng ngay giấc ngủ ngày
Yên Kỳ ngàn mộ mở vòng tay
Đón tên phiêu bạc bao năm cũ
Mềm lòng quay lại cố hương đây.

Thắp nén nhang thơm ở giữa đồi
Nghe lòng thương nhớ đã trùng khơi
Xa trong cõi khác người quay lại
Rộng lượng Ba Vì, mây trắng thôi.

Muốn khóc lên cho nhẹ ngậm ngùi
Xin quỳ để thấy xót xa nguôi
Ai xui chim Việt về Nam nhỉ
Bốn chục năm trường nhạn lẻ đôi.

Nắng mới triêu dương trời đã tối.
Chồi chưa đủ lá đã phong ba
Lưu thân đi những phương xa lạ
Tiếp mạch thư hương, giữ nếp nhà.

Muôn dặm thiết tha hồn lữ thứ
Nồng nàn hương sắc Thủy tiên xưa
Trước mộ tâm dâng lời khấn nguyện
Nối dòng, xin nối lại dòng thơ.

Sơn Tây, Sơn Tây mưa lê thê
Đời sao hứa được lúc ta về
Gói cả núi đồi vào ký ức
Ta nhớ, và Sơn Tây nhớ nghe.

Sơn Tây, nơi đã tạo nguồn cảm hứng cho Quang Dũng viết nên tuyệt tác ĐÔI MẮT NGƯỜI SƠN TÂY và Nguyễn Minh Nữu đã góp thêm một bài thơ hay cho vùng đất này. Có những nơi chúng ta chưa từng đến nhưng qua một bài thơ, một bài hát, chúng ta yêu mến và ước mong có được một lần đặt chân đến đó. Ví dụ, sau khi bài hát San Francisco của Scott McKenzie ra đời vào năm 1967, hàng trăm ngàn người đã đến thăm thành phố này và nhiều người trong số đó đã chọn San Francisco làm nơi định cư lâu dài. Còn tôi, qua hai bài thơ của Quang Dũng và Nguyễn Minh Nữu, tôi yêu mến Sơn Tây và vẫn mong có một ngày đến đó.

Đi để trở về. Nguyễn Minh Nữu ra đi để rồi lại trở về. Năm 2015, anh trở về và lần này anh viết bài thơ VỀ LẠI SÀI GÒN SAU 20 NĂM. Lại thêm một bài thơ hay. Nguyễn Minh Nữu sinh ra ở Hà Nội nhưng lớn lên ở Sài Gòn và anh có nhiều kỷ niệm ở Sài Gòn hơn bất cứ nơi nào khác. Đọc bài thơ, tôi hình dung ra hình ảnh tác giả trở về sau 20 năm xa xứ, đứng ở một nơi nào đó giữa lòng Sài Gòn và đoc những câu thơ viết từ trái tim của một người lúc nào cũng nặng lòng với quê hương, gia đình, bạn bè và kỷ niệm.

VỀ LẠI SÀI GÒN SAU 20 NĂM

Ta đã về đây lòng Đại Lộ
Thênh thang mà dạ hắt hiu buồn
Đăm đăm đôi mắt người thiên cổ
Vẫn dõi theo ta tới ngọn nguồn
Thoáng thế hai mươi năm khốn khổ
Mắt lệ ai, mà mưa vẫn tuôn

Cây đứng sao hiu hắt một mình
Lá rơi từng cặp lá song sinh
Ta về đứng ngẩn soi gương nước
Thấy bóng trăng che nhạt bóng mình
Buồn quá tay nâng ly rượu đắng
Gọi người phiêu lãng kiếp nhân sinh

Hành trang chỉ có vài trang giấy
Hồn Đường thi vọng rất hoang mang
Lưng nghe đã mỏi mòn sông núi
Chiêu niệm người đưa bóng hạc vàng
Về đây lòng vẫn ngoài biên tái
Đốt nén hương thương chuyện lỡ làng

Ta đã về đây vuông chiếu cũ
Thù tạc dường như thiếu mấy người
Ngâm lại câu thơ tình đắm đuối
Bật cười như chuyện tiếu lâm thôi
Thả xuống giữa bàn hoa giống lạ
Chờ xem năm tới sẽ đâm chồi.

Và, đọc bài thơ này, tôi lại muốn trở về Sài Gòn, uống một ly cà phê ở phía trước nhà thờ Đức Bà, ăn một ổ bánh mì ở đường Nguyễn Thiện Thuật và lang thang trên những con đường rợp mát bóng cây.

Nguyễn Minh Nữu làm thơ không nhiều nhưng bài nào anh viết tôi cũng đều thích. “Quý hồ tinh bất quí hồ đa”. Thơ anh có chất hào sảng, chí tình, tràn đầy yêu thương… “Văn tức là người” (*). Thơ Nguyễn Minh Nữu như thế nào thì con người anh cũng như thế đó… Anh đã sống hết lòng với văn chương, ngày ấy cho đến bây giờ.

PHẠM CAO HOÀNG
Virginia, 29.4.2025

__________________

(*) "Le style, c’est l’homme même" (Văn tức là người). Câu nói nổi tiếng của Georges-Louis Leclerc, Comte de Buffon (1707–1788). Ông là một nhà toán học và vũ trụ học người Pháp